Parzenica podhalańska – ciekawostki

Skąd pochodzi nazwa?

Parzenicą wg Jana Karłowicza nazywano drewniane formy na sery w kształcie serca, a później także same sery (Karłowicz 2006)

Kiedy powstała?

Parzenica ukształtowała się w 2 połowie XIX w. Wg legendy pierwszy góral, który miał bogate wyszycia pętlicowe na portkach (pierwowzór parzenicy) był zbójnik Wojtek Mateja.

Jak dawniej wyglądały parzenice?

• Najbardziej rozwijającym się elementem parzenicy było kółko. Najpierw haftowano je jednokolorową włóczką, później podzielono na 4 części, potem przybrało formę rozety (gwiazdy) z wężykami, promieniami, kwiatuszkami.

• Parzenica z biegiem lat zwiększała stopniowo swoje rozmiary, a w latach 30. XX w. sięgała prawie do kolan!

• Jak wspomina córka krawca Stanisława Fatli, najbardziej okazałe parzenice składały się nawet z 300 kwiatków, a ich wyhaftowanie zajmowało 14 godzin ( Trebunia – Staszel 2007)

• Haftowanie ułatwiała drewniana forma w kształcie parzenicy, dzięki której krawiec sporządzał kontury wzoru (Seweryn 1930)

• Parzenicę wyszywa się na gotowych, uszytych portkach; dawniej każdy krawiec potrafił wyhaftować 4-7 różnych parzenic. Najdroższe były parzenice wyhaftowane w 12 kolorach i mające największą ilość ozdób (Seweryn 1930)

Czy motywu parzenicy używa się współcześnie?

Poszukajcie, czy na płotach, balustradach, zdobionych elementach wystrojów wnętrz nie znajdziecie motywu parzenicy.

Zachęcamy, żeby w komentarzach zamieszczać zdjęcia.

*zdjęcia:

Seweryn T. Parzenice góralskie 1930.